۲-۳-مؤلفه های عمومی در تعریف آیین…. ۳۸

 

۲-۴-تفسیر های غلط از آیین…. ۵۰

 

۲-۵-آیین و تغییر اجتماعی…. ۵۳

 

۲-۶-چهار مدل از تغییر آیینی…. ۵۶

 

۲-۷-اجبار آیینی…. ۵۷

 

۲-۸-پوشش……. ۵۸

 

۲-۹-حجاب اسلامی زن… ۶۰

 

۲-۱۰-پوشش زنان به مثابه آیین، در گستره تاریخ ایران… ۶۲

 

۲-۱۱-ادبیات تحقیق…. ۶۵

 

۲-۱۱-۱- سبک زندگی…. ۶۶

 

۲-۱۱-۲- آرایش……. ۷۰

 

۲-۱۱-۳- حجاب، بد حجاب، بی حجاب….. ۷۱

 

۲-۱۱-۴-تعمیم… ۷۲

 

فصل سوم؛ روش تحقیق…. ۷۳

 

۳-۱-درباره روش تحقیق…. ۷۴

 

۳-۲-روش تحقیق کیفی…. ۷۵

 

۳-۳-روش تحقیق کیفی در ارتباطات….. ۷۹

 

۳-۴-نمونه در تحقیق کیفی…. ۸۰

 

۳-۵-نمونه گیری نظری…. ۸۱

 

۳-۶-مردم نگاری…. ۸۳

 

۳-۷-ابزار های گردآوری داده‌ها ۸۵

 

۳-۸-مستند سازی داده‌ها ۹۲

 

۳-۹-تحلیل داده‌ها ۹۳

 

فصل چهارم؛ یافته های تحقیق…. ۹۶

 

۴-۱- مؤلفه های سیاسی موثر بر پوشش زنان… ۱۰۰

 

۴-۱-۱- اجبار قانونی در پوشش……. ۱۰۱

 

۴-۲-مؤلفه های اجتماعی موثر بر پوشش……. ۱۰۶

 

۴-۲-۱-محیط‌های موقتی و تأثیر آن بر پوشش……. ۱۰۸

 

۴-۲-۲- محیط‌های تأثیر گذار بر پوشش……. ۱۱۱

 

۴-۲-۳- محیط شهری و پوشش……. ۱۱۵

 

۴-۲-۴- روابط دوستانه و پوشش……. ۱۱۷

 

۴-۲-۵- تأثیر در اقلیت یا اکثریت بودن بر پوشش……. ۱۲۳

 

۴-۲-۶- برخوردهایی برای اصلاح حجاب….. ۱۲۵

 

برای دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت  jemo.ir  مراجعه نمایید.

۴-۲-۷- پوشش و تأثیر متقابل آن بر تعاملات روزمره. ۱۳۴

 

۴-۲-۸- سختی‌های رفتاری پوشش……. ۱۴۱

 

۴-۲-۹-ازدواج و پوشش (قبل ازدواج). ۱۴۳

 

۴-۲-۱۰- ازدواج و پوشش (پس از ازدواج). ۱۵۰

 

۴-۲-۱۱- نقش شوهرها در پوشش زنان… ۱۵۱

 

۴-۲-۱۲- غیرت مردانه و تأثیر آن‌ بر پوشش زنان… ۱۵۳

 

۴-۲-۱۳- رقابت‌های زنانه و تأثیر آن بر پوشش……. ۱۵۸

 

۴-۲-۱۴- رابطه با جنس مخالف و تاثیرآن  بر پوشش……. ۱۶۳

 

۴-۲-۱۵- تأثیر متقابل امنیت و پوشش……. ۱۶۵

 

۴-۲-۱۶- وسایل ارتباط جمعی و الگو دهی برای پوشش……. ۱۷۰

 

۴-۳- مؤلفه های فردی موثر بر پوشش زنان… ۱۷۲

 

۴-۳-۱- عنصر دین و پوشش……. ۱۷۳

 

۴-۳-۲-زیبایی و پوشش……. ۱۸۰

 

۴-۳-۳- شخصیت بالینی و تأثیرش بر پوشش……. ۱۸۵

 

۴-۳-۴- دغدغه های ذهنی و تأثیر آن بر پوشش……. ۱۸۷

 

۴-۳-۵-تأثیر متقابل اعتمادبه‌نفس و پوشش……. ۱۸۹

 

۴-۳-۶- تأثیر حیا بر پوشش……. ۱۹۰

 

۴-۴- آیین‌های موثر بر پوشش زنان… ۱۹۱

 

۴-۴-۱- موقعیت‌های شغلی و پوشش……. ۱۹۲

 

۴-۴-۲- پوشش و آیین‌های خانوادگی…. ۲۰۰

 

۴-۵- معانی که از پوشش زنان برداشت می شود.. ۲۱۱

 

۴-۵-۱- فرا قشری شدن بد حجابی…. ۲۱۲

 

۴-۵-۲- وضعیت مالی و پوشش……. ۲۱۵

 

۴-۵-۳- اقوام و پوشش……. ۲۱۷

 

۴-۵-۴- آب و هوا و پوشش……. ۲۱۸

 

۴-۶-برداشت‌های فردی از حجاب….. ۲۱۹

 

۴-۶-۱- بد حجاب‌های معتقد… ۲۲۰

 

۴-۶-۲-چادری‌های بی حجاب….. ۲۲۲

 

فصل پنجم؛ جمع بندی و تفسیر یافته ها ۲۲۵

 

۵-۱- جمع بندی و نتیجه گیری…. ۲۲۶

 

۵-۲- تفسیر یافته ها ۲۳۸

 

۵-۲-۱-مد گرایی و پوشش……. ۲۳۹

 

۵-۲-۲- تولید و پوشش……. ۲۴۴

 

۵-۲-۳- تاثیر فرهنگی اجباری شدن حجاب….. ۲۴۶

 

۵-۲-۴-تأثیر فرهنگی انقلاب اسلامی بر پوشش……. ۲۵۰

 

۵-۲-۵-ریشه های تاریخی برای بی حجابی…. ۲۵۴

 

۵-۲-۶- نماد های متراکم… ۲۵۷

 

۵-۲-۷-  تقدم و تاخر اندشه در پوشش……. ۲۵۸

 

۵-۲-۸- مهندسی رفتار. ۲۶۳

 

۵-۲-۹- بی‌برنامگی در عرصه فرهنگ پوشش……. ۲۶۴

 

۵-۲-۱۰- تنبلی فرهنگی…. ۲۶۵

 

۵-۲-۱۱-آمادگی روحی زنان بد حجاب برای گرایش به حجاب….. ۲۶۸

 

۵-۳- محدودیت‌های تحقیق…. ۲۶۹

 

۵-۴- پیشنهاد های تحقیق…. ۲۷۰

 

منابع و مأخذ: ۲۷۱

 

پیوست‌ها ۲۷۴

 

مصاحبه با زهرا ۲۵ ساله.. ۲۷۵

 

مصاحبه با زهرا ۲۴ ساله.. ۲۸۵

 

مصاحبه با زهرا ۳۰ ساله.. ۳۰۲

 

نکته برداری از مصاحبه با سارا ۳۱۳

 

مصاحبه با فاطمه ۳۶ ساله.. ۳۱۶

 

نکته برداری از مصاحبه با فاطمه.. ۳۲۶

 

مصاحبه با فائزه ۲۶ ساله.. ۳۲۸

 

نکته برداری از مصاحبه با مریم… ۳۳۸

 

مصاحبه با آزاده و ندا ۳۴۰

 

مصاحبه با مینو.. ۳۵۲

 

 

 

پیشگفتار

 

تغییرات پر شتاب پوشش زنان در جامعه امروز ایران، موضوعی است که به ندرت می‌توان کسی را یافت که به آن فکر نکرده و یا در مورد آن اظهار نکرده باشد و از دیگر سو موضوع پوشش زنان موضوعی است که در جامعه محل بسیاری از بحث‌ها و اختلاف نظرهاست تا جایی که گاهی محلی برای گرم شدن تنور اختلاف سیاسیون و طرفداران آن‌ها می‌شود.

 

از سوی دیگر پوشش به عنوان نمادی متأثر از فرهنگ جامعه ایرانی در پس خود معانی بسیاری از تغییرات سریع فرهنگ ایرانی دارد و در صورت بررسی و تحلیل آن می‌توان از تأثیر گذاری مؤلفه های دیگر فرهنگی آگاه شد. اما عامل مهم‌تری که محقق را به نگارش این تحقیق راغب کرد این موضوع بود که پوشش زنان ایرانی به عنوان یک رفتار دینی و مورد تاکید دین دچار تغییرات سریع و شتابان به سوی برهنگی نسبی شده و به نظر می‌رسد برای کنترل و بهبود وضعیت آن باید فکری اندیشید.

 

برای رسیدن به فرآیندی که بتوان بر پوشش زنان ایرانی تأثیر گذاشت، اولین گام در نظر گرفتن مجموعه عوامل تأثیر گذار بر پوشش زنان است. در واقع برای تأثیر گذاری مفید و صرف هزینه و تلاش معقول باید به نگاهی مهندسی وار در مسئله پوشش دست یافت.

 

در واقع نگارنده تأکیدات مقام معظم رهبری در لزوم مهندسی فرهنگی را الگوی خود قرار داده و تلاش کرده است با احصا مجموعه عوامل تأثیر گذار بر پوشش زنان، مقدمه ای برای مهندسی فرهنگی حجاب نگاشته باشد.

 

البته این ادعا که محقق تمام مجموعه عوامل تأثیر گذار بر پوشش را احصا کرده‌ام ادعای بزرگ و نا معقول به نظر می‌رسد اما می‌توان ادعا کرد که در این پژوهش سعی شده است آنچه در موضوع پوشش زنان به نظر می‌آمده است گردآوری شود

 

 

 

کلید واژه‌ها

 

آیین – زنان – پوشش – حجاب – محجبه – با حجاب – تحلیل آیین – رفتار آیینی – مهندسی فرهنگی – مردم نگاری

 

 

 

 مقدمه

 

ارتباطات آیینی و تحلیل آیینی ارتباطات انسانی موضوعی است که مدت زیادی از ورود آن به محافل علمی کشور نمی‌گذرد و به نظر می‌رسد بتوان با بهره گیری از آن به بسیاری از پدیده های انسانی با نگاهی متفاوت نگریست و به تحلیل‌های دیگری در مورد ارتباطات انسانی رسید.

 

به همین دلیل تحقیق پیش رو پژوهشی است که با بهره گیری از علم ارتباطات تلاش کرده نوعی از رفتار بشری را به عنوان رفتار آیینی بررسی و تحلیل نماید.

 

از سوی دیگر محقق بهترین روش برای این امر را بهره گیری از روش مردم نگاری دانسته است و تلاش کرده بر مبنای آن عمل کند.

 

این روش به محقق این امکان را می‌دهد تا غیر از تحلیل‌های مبتنی بر اعداد و ارقام و با درگیر شدن در موضوع و جامعه مورد مطالعه به برداشتی عمیق‌تر از موضوع برسد.

 

 

 

فصل اول؛

 

کلیات تحقیق

 

 

 

۱-۱-طرح مسئله

 

به نظر می رسد مسئله پوشش در جامعه ایران با توجه به تاریخ و تمدن آن موضوعی قابل توجه برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ جامعه ایرانی باشد. توجه محققان جامعه شناسی تاریخی، تاریخ نگاری و سیاحان و مستشرقان به پوشش جامعه مورد مطالعه، نشان از اهمیت و جدی بودن مسئله پوشش است. در واقع پوشش یک جامعه بهترین نماد برای شناخت فرهنگ یک جامعه است. نمادی که ارزش‌های مذهبی و ضریب نفوذ ارزش‌های جامعه در اعمال مردم را به نمایش می‌گذارد.

 

از همین رو است که در اکثر آثار مردم نگاری، در کنار بیان رفتار های اقتصادی، معیشتی، خورد و خوراک، ازدواج، مسکن و … پوشش مردمان آن جامعه مورد توجه است. پوشش زنان به دلیل اینکه رفتار زنان یک جامعه تا حدودی متأثر از عقاید جامعه مردان نیز بوده دارای اهمیت مضاعف است.

 

با نگاهی به سیر تاریخی مسئله پوشش در جامعه ایرانی و انعکاس این موضوع در تاریخ نگاری‌ها، به لزوم بررسی معناشناسانه ی پوشش زنان در جامعه ایرانی برای فهم صحیح از واقعیت‌های رفتاری یک جامعه پی خواهیم برد. ما برای دریافت درکی صحیح از واقعیت‌های جامعه کنونی و به جهت ثبت چگونگی و چرایی پوشش زنان ایرانی باید دست به تحلیل پوشش زنان ایرانی بزنیم.

 

تحلیل پوشش از وجه دیگری نیز جنبه‌ی کاربردی دارد. اگر با این پیش فرض که پوشش اسلامی طبق شرع، عرف و قانون مطلوب است و بی حجابی بر طبق همان موارد کژ رفتار، پس باید به لایه درونی‌تر پوشش یعنی عوامل ارتباطی که منجر به گزینش پوشش در افراد می‌شود برسیم تا بتوانیم عوامل موثر در پوشش مطلوب را کشف و گسترش دهیم.

 

اما مسئله پوشش و حدود و ثغور آن، آزادی یا عدم آزادی فردی در نوع پوشش، اجتماعی یا فردی بودن پوشش افراد به ویژه مسئله بد پوششی، بالاخص پوشش زنان در جامعه امروز ایران محل اختلاف نظر بسیاری از علما، سیاسیون و صاحبان نظر و سخن گشته است به نحوی که گاهی به یک مقوله محل نزاع در بین سیاسیون تبدیل شده است.

 

از این رو بررسی معناشناسی پوشش زنان به عنوان گزینش گران پوشش می‌تواند مد نظر محققین باشد. این موضوع در علوم و رشته های دیگر همچون روانشناسی، جامعه شناسی و علوم و معارف اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و به نظر می‌رسد بررسی این رفتار اجتماعی به عنوان یک مقوله ارتباطی تا حدودی مغفول مانده است. آنچه در این تحقیق